43858 / 27.05.2024

Κατεβάστε το κείμενο σε pdf και εκτυπώστε το.

43858 / 27.05.2024
Χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας (άρθρο 279 ν. 3463/2006).

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Δ/ΝΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Α’ΒΑΘΜΟΥ

Εισαγωγή

Ως κατοικία ορίζεται¹ ο τόπος της κυρίας και μόνιμης εγκατάστασης ενός προσώπου, ο τόπος δηλ. τον οποίο το πρόσωπο έχει καταστήσει, σύμφωνα με τη βούλησή του, σταθερό κέντρο των βιοτικών του σχέσεων. Η κατοικία, επομένως, συνιστά τον ιδιαίτερο δεσμό ενός προσώπου με έναν τόπο και εμπεριέχει αφενός το αντικειμενικό στοιχείο της πραγματικής εγκατάστασης στον τόπο αυτό, αφετέρου το υποκειμενικό στοιχείο της πρόθεσης ο τόπος αυτός να καταστεί επίκεντρο των δραστηριοτήτων του.

Έτσι για την απόκτηση κατοικίας κατά τα ανωτέρω απαιτούνται:
α) το υλικό στοιχείο της πραγματικής εγκατάστασης σε ορισμένο τόπο, η οποία συνάγεται από κάποιες πράξεις του προσώπου, όπως λόγου χάριν από τη διατήρηση οικείας, από την εργασία, την επαγγελματική δραστηριότητα, κλ.π
β) το βουλητικό στοιχείο της μόνιμης εγκατάστασης, δηλ. η πρόθεση του προσώπου να χρησιμοποιήσει αυτόν τον τόπο ως κέντρο των βιοτικών του σχέσεων προς μόνιμη και σταθερή για ορισμένο ή αόριστο χρόνο παραμονή στο συγκεκριμένο τόπο.

Η κατοικία διέπεται περαιτέρω από την αρχή της αποκλειστικότητας, καθώς κανένας δεν μπορεί να έχει συγχρόνως περισσότερες από μία κατοικίες², και αντιδιαστέλλεται από τη διαμονή η οποία έχει στενότερη έννοια, καθώς ορίζεται ως ο τόπος όπου ένα πρόσωπο βρίσκεται προσωρινά, χωρίς την πρόθεση μόνιμης εγκατάστασης.

Ειδικότερα ως κύρια εγκατάσταση θεωρείται ο τόπος της οικογενειακής εγκατάστασης (εστίας), ο οποίος ενέχει το στοιχείο της σταθερότητας³ χωρίς να αποκλείεται η άσκηση επαγγέλματος σε άλλο τόπο⁴.
Εφόσον προκύπτει μόνιμη εγκατάσταση, η ιδιότητα του μόνιμου κατοίκου, όπου απαιτείται, αποδεικνύεται με βεβαίωση που χορηγείται, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 279 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΔΚ, κυρωτ. ν.3463/2006, Α’ 114), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.

Σκοπός της παρούσας εγκυκλίου είναι η παροχή των κατευθύνσεων εκείνων που θα διευκολύνουν τις αρμόδιες υπηρεσίες στην έκδοση των βεβαιώσεων μόνιμης κατοικίας.

1. Χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας

Η βεβαίωση μόνιμης κατοικίας (άρθρο 279 του ΚΔΚ) αποτελεί εκτελεστή ατομική διοικητική πράξη⁵ από την οποία επέρχονται συγκεκριμένες έννομες συνέπειες και εκδίδεται από τον Δήμαρχο, στην εδαφική περιφέρεια του οποίου ο αιτών έχει τη μόνιμη κατοικία. Χορηγείται είτε έγχαρτα, από την αρμόδια υπηρεσία, είτε ηλεκτρονικά μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr- ΕΨΠ)⁶. Ο δήμαρχος (άρθρο 58, παρ. 1 του ν. 3852/2010), μπορεί να αναθέτει την υπογραφή της σε άλλα πρόσωπα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 88 του ΚΔΚ⁷, ή μπορεί να τη μεταβιβάζει επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 59 του ν.3852/2010.⁸

Α. Έγχαρτη χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας

Στη διαδικασία της έγχαρτης χορήγησης της Βεβαίωσης Μόνιμης Κατοικίας ο ενδιαφερόμενος πολίτης κατά κανόνα:
i. υποβάλλει αίτηση στο πρωτόκολλο του Δήμου για τον οποίο επιθυμεί να εκδοθεί η Βεβαίωση,
ii. προσκομίζει, ταυτόχρονα, αντίγραφο της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (έντυπο Ε1) του οικονομικού έτους που προηγείται ή ταυτίζεται με αυτό της αίτησης⁹. Κατ’ εξαίρεση, μόνο εάν η ιδιότητα του μόνιμου κατοίκου δεν μπορεί να αποδειχθεί αιτιολογημένα¹⁰ βάσει του ανωτέρω δικαιολογητικού, εάν δηλαδή η διεύθυνση κατοικίας που αναγράφεται στο έντυπο Ε1 αναφέρεται σε άλλον δήμο από αυτόν από τον οποίο αιτείται την έκδοση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας, η πραγματική εγκατάσταση αποδεικνύεται από τον ενδιαφερόμενο με την κατάθεση στο Δήμο κάθε άλλου πρόσφορου αποδεικτικού μέσου.
Επισημαίνεται ότι η έννοια του πρόσφορου μέσου δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια, καθώς σε αυτήν εμπίπτει οτιδήποτε μπορεί να αποδείξει την μόνιμη κατοικία του ενδιαφερόμενου, όπως ενδεικτικά τα αναγραφόμενα στο νόμο δικαιολογητικά (λογαριασμό σταθερής τηλεφωνίας, λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος, λογαριασμό ύδρευσης ή φυσικού αερίου). Σε καμία περίπτωση η υπεύθυνη δήλωση του ενδιαφερόμενου δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοναδικό αποδεικτικό μέσο.

Εντός αποκλειστικής προθεσμίας 10 ημερών¹¹ από την υποβολή της αίτησης και της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (έντυπο Ε1) και των απαιτούμενων δικαιολογητικών (για την κατ’ εξαίρεση διαδικασία), ο δήμαρχος¹² εξετάζει τα προσκομισθέντα δικαιολογητικά και αποφαίνεται για το αίτημα, είτε θετικά, χορηγώντας τη βεβαίωση μόνιμης κατοικίας, είτε αρνητικά, απορρίπτοντας την αίτηση του πολίτη. Η σχετική απόφαση του δημάρχου εκδίδεται οποτεδήποτε εντός της 10ήμερης προθεσμίας και κοινοποιείται αυθημερόν στον ενδιαφερόμενο.

Στην περίπτωση άρνησης χορήγησης της βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας απαιτείται η παράθεση ειδικής αιτιολογίας, θα πρέπει δηλ. να παρατίθενται συγκεκριμένα στοιχεία και δεδομένα βάσει των οποίων σχηματίστηκε η κρίση ότι ο ενδιαφερόμενος δεν έχει τη μόνιμη εγκατάστασή του στον συγκεκριμένο δήμο. Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση που η δεκαήμερη προθεσμία, κατά την οποία ο δήμαρχος έχει τη δυνατότητα είτε να χορηγήσει είτε να απορρίψει αιτιολογημένα τη χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας παρέλθει άπρακτη, η βεβαίωση χορηγείται υποχρεωτικά στον ενδιαφερόμενο¹³, χωρίς να καταλείπεται πλέον η  δυνατότητα στον δήμαρχο να απορρίψει την αίτηση του.¹⁴

Σημειώνεται ότι ο ενδιαφερόμενος δεν μπορεί να υποβάλλει νέα αίτηση, στον ίδιο ή σε διαφορετικό δήμο, πριν τη διεκπεραίωση της αίτησής του.

Η εκδοθείσα βεβαίωση μόνιμης κατοικίας ισχύει για τρεις (3) μήνες από την έκδοσή της¹⁵ και η καταληκτική ημερομηνία ισχύς της αναγράφεται υποχρεωτικά στο σώμα της χορηγηθείσας Βεβαίωσης.

Β. Ηλεκτρονική χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας

Ο ενδιαφερόμενος πολίτης μπορεί να αιτηθεί ηλεκτρονικά την έκδοση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης (ΕΨΠ-gov.gr), αναζητώντας την υπηρεσία μέσω της διαδρομής Πολίτης και καθημερινότητα / Διεύθυνση κατοικίας και επικοινωνίας / Βεβαίωση μόνιμης κατοικίας ή πληκτρολογώντας «Βεβαίωση μόνιμης κατοικίας» στην αναζήτηση.

Για να αιτηθεί οι ενδιαφερόμενος ηλεκτρονικά τη βεβαίωση, ο δήμος της μόνιμης κατοικίας του θα πρέπει να έχει ενταχθεί στην Ενιαία Ψηφιακή Πύλη (ΕΨΠ-gov.gr). Η λίστα με τους ενταγμένους στο gov.gr Δήμους βρίσκεται εδώ: https://aitiseis-dhmoi.services.gov.gr/dhmoi/

Αφού ο ενδιαφερόμενος αυθεντικοποιηθεί με την χρήση των προσωπικών του κωδικών πρόσβασης στο Taxisnet, επισυνάπτει το αντίγραφο δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (έντυπο Ε1) του τελευταίου οικονομικού έτους. Επιπρόσθετα, εάν δεν αποδεικνύεται η διεύθυνση της κατοικίας του από το Ε1, πρέπει να επισυνάψει άλλο πρόσφορο αποδεικτικό μέσο, όπως πρόσφατο λογαριασμό ΔΕΚΟ (ενδεικτικά λογαριασμό σταθερής τηλεφωνίας, λογαριασμό ηλεκτροδότησης, λογαριασμό ύδρευσης ή φυσικού αερίου).

Η έκδοση της βεβαίωσης ή η αιτιολογημένη απόρριψη της αίτησης πραγματοποιείται από τον δήμο κατοικίας του μέσα σε δέκα (10) ημέρες και αποστέλλεται στη Θυρίδα του στο https://my.gov.gr/. Για την έκδοση ο ενδιαφερόμενος ενημερώνεται επίσης με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) και με γραπτό μήνυμα (sms).

Εάν παρέλθει το διάστημα των δέκα (10) ημερών χωρίς να λάβει απάντηση από τον δήμο, μπορεί να συνδεθεί ξανά στην εφαρμογή και εφόσον πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις, να εκδώσει την βεβαίωση μόνιμης κατοικίας σε πραγματικό χρόνο (online).

2. Γενικότερα θέματα

Για την πληρότητα της ενημέρωσης των υπηρεσιών και των ενδιαφερομένων επισημαίνονται τα ακόλουθα:

• Για τη χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας δεν τίθεται κάποιο συγκεκριμένο χρονικό όριο προηγούμενης πραγματικής εγκαταστάσεως του ενδιαφερομένου στον δήμο στον οποίο επιθυμεί να κατοικεί αυτός μονίμως¹⁶.

• Ο δήμαρχος εκδίδει βεβαίωση μόνιμης κατοικίας για όλους όσους , το χρόνο υποβολής της αίτησης κατοικούν μόνιμα στον δήμο, ανεξαρτήτως της δημοτικότητάς τους, της εθνικότητάς τους ή άλλου προσδιοριστικού της προσωπικότητάς τους στοιχείου.

• Τα θέματα που διέπουν τη μόνιμη κατοικία προσώπου το οποίο είναι ανήλικο, ρυθμίζονται από το άρθρο 56 Α.Κ. Λαμβανομένων υπόψη των ρυθμίσεων στο άρθρο αυτό, και με την προϋπόθεση προσκόμισης των απαραίτητων δικαιολογητικών, είναι δυνατή η εγγραφή ανήλικου τέκνου στη βεβαίωση μόνιμης κατοικίας του γονέα, εφόσον υποβληθεί σχετική αίτηση.

• Αν δεν μπορεί να αποδειχθεί η κατοικία του προσώπου, επειδή δεν έχει υποβάλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος (Έντυπο 1) ή δεν έχει στο όνομά του κάποιον από τους αναφερόμενους λογαριασμούς,¹⁷ κατοικία θεωρείται ο τόπος διαμονής του¹⁸. Η διαμονή του, όμως, πρέπει να αποδειχτεί, κατά τη διατύπωση του νόμου «με κάθε πρόσφορο μέσο», η προσφορότητα του οποίου τελεί στην αιτιολογημένη κρίση του Δημάρχου.

• Το γεγονός ότι ο αιτών διαβιεί σε σκηνή ή παρόμοιου τύπου κατάλυμα, δεν κωλύει την έκδοση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας, εφόσον αποδεικνύεται, κατά την κρίση του δημάρχου, η πραγματική εγκατάσταση του ενδιαφερόμενου στο δήμο, καθώς και η πρόθεση του να καταστήσει τον τόπο αυτό κέντρο των βιοτικών του σχέσεων.

• Η εκδοθείσα βεβαίωση μόνιμης κατοικίας αναφέρεται στον χρόνο υποβολής της αίτησης και η χρονική διάρκεια ισχύος της, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι τρεις (3) μήνες. Στην περίπτωση που από ειδικότερες διατάξεις απαιτείται να βεβαιωθεί η μόνιμη κατοικία για παρελθόντα έτη, ο δήμαρχος, εφόσον κρίνει ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις, μπορεί να εκδώσει βεβαίωση για παρελθόντα χρόνο.

• Η αίτηση του ενδιαφερόμενου δεν απαιτείται να υποβληθεί αυτοπροσώπως από τον ενδιαφερόμενο στον Δήμο για τον οποίο αιτείται την έκδοση Βεβαίωσης Μόνιμης Κατοικίας, αλλά μπορεί να υποβληθεί μέσω ηλεκτρονικών μέσων, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, μέσω εξουσιοδότησης και μέσω των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών¹⁹.

• Επίσης για τη διαδικασία έκδοσης της Βεβαίωσης Μόνιμης Κατοικίας μπορείτε να συμβουλευτείτε το ΜΙΤΟ5 (Εθνικό Μητρώο Διοικητικών Διαδικασιών): Βεβαίωση Μόνιμης Κατοικίας (αριθμός διαδικασίας: 874774).

3. Προστασία διοικούμενου

Ο Δήμος πριν απορρίψει την αίτηση του ενδιαφερόμενου με παράθεση ειδικής αιτιολογίας, που δεν στηρίζεται σε αντικειμενικά γεγονότα, οφείλει να τον καλέσει σε προηγούμενη ακρόαση, σύμφωνα με τα άρθρα 20 παρ. 2 του Συντάγματος και 6 του κυρωθέντος με το ν. 2690/1999 (Α’ 45) Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας

Ακολούθως, πριν από την ανάκληση της Βεβαίωσης Μόνιμης Κατοικίας, η οποία δεν στηρίζεται σε αντικειμενικά γεγονότα ο ενδιαφερόμενος πρέπει να κληθεί σε προηγούμενη ακρόαση, σύμφωνα με τα άρθρα 20 παρ. 2 του Συντάγματος και 6 του κυρωθέντος με το ν. 2690/1999 (Α’ 45) Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας.

Ο ενδιαφερόμενος θα κληθεί στις ανωτέρω περιπτώσεις, να εκφράσει τις απόψεις του περί του εάν και κατά πόσον ο Δήμος είχε καταστεί σύμφωνα με την πραγματική του βούληση, κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο έκδοσης της βεβαίωσης, το σταθερό κέντρο των βιοτικών του σχέσεων και της οικογενειακής του εγκατάστασης, κατά το άρθρο 51 του Αστικού Κώδικα.²⁰

Β. Άσκηση Διοικητικής Προσφυγής

Όπως, έχει ήδη κριθεί²¹, οι βεβαιώσεις μονίμου κατοικίας που εκδίδονται από τον Δήμαρχο αποτελούν εκτελεστές διοικητικές πράξεις. Η εκτελεστότητα συνδέεται με το γεγονός ότι η διαπίστωση περί της μονίμου κατοικίας προσώπου σε ορισμένο Δήμο συνδέεται κατά νόμον με την επέλευση συγκεκριμένων εννόμων συνεπειών.²² Στο πλαίσιο αυτό επομένως η αποδεικτική δύναμη της ως άνω βεβαίωσης μπορεί να αμφισβητηθεί²³.

Κατά της απόφασης, λοιπόν, του δημάρχου με την οποία απορρίπτεται η αίτηση για χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας ο αιτών μπορεί να ασκήσει αίτηση θεραπείας ενώπιον του οργάνου που εξέδωσε την πράξη, με αντικείμενο την ανάκληση ή τροποποίηση της. Επίσης, μπορεί να ασκήσει ειδική διοικητική προσφυγή για έλεγχο νομιμότητας εντός δέκα πέντε (15) ημερών, σύμφωνα με το άρθρο 227 του ν.3852/2010, ενώπιον του Επόπτη Ο.Τ.Α.²⁴ Τέλος, μπορεί να προσβάλλει την απόφαση του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ΚΔΚ.

Τέλος, οι αιτήσεις ακυρώσεως κατά διοικητικών πράξεων που αφορούν την εφαρμογή των περί βεβαιώσεως μόνιμης κατοικίας διατάξεων, οι οποίες εντάσσονται στη νομοθεσία περί Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, υπάγονται πλέον στην αρμοδιότητα των διοικητικών εφετείων²⁵, οι αποφάσεις των οποίων δεν υπόκεινται σε έφεση²⁶.

4. Τελικές επισημάνσεις

Η έκδοση βεβαίωσης μονίμου κατοικίας είναι αρμοδιότητα του δημάρχου του δήμου κατοικίας του ενδιαφερόμενου, ο οποίος θα κρίνει, βάσει των προσκομισθέντων από τον ενδιαφερόμενο πολίτη δικαιολογητικών (και με ίδια μέσα όπως η Δημοτική Αστυνομία²⁷) αν προκύπτει πραγματική εγκατάσταση του ενδιαφερόμενου στον δήμο, καθώς και η πρόθεση του να καταστήσει τον δήμο αυτόν κέντρο των βιοτικών του σχέσεων.

Ειδικότερα ζητήματα που ανακύπτουν κατά τη χορήγηση Βεβαίωσης Μόνιμης Κατοικίας και αφορούν ατομικές περιπτώσεις θα αντιμετωπίζονται από την οικεία υπηρεσία του Δήμου, σε συνεργασία ενδεχομένως με τους νομικούς συμβούλους του δήμου, στο πλαίσιο των οικείων διατάξεων και των γενικών οδηγιών που παρέχονται με τη παρούσα εγκύκλιο από το Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο παρέχει κατευθύνσεις για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, χωρίς να υπεισέρχεται στην εξέταση ατομικών υποθέσεων.

Για περαιτέρω διευκρινίσεις ή πληροφορίες αναφορικά με τα διαλαμβανόμενα στην παρούσα εγκύκλιο, μπορείτε να απευθύνεστε:

Α. Για θέματα που αφορούν την έκδοση έγχαρτης βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας, στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@ypes.gr. καθώς και στους υπαλλήλους της Διεύθυνσης Οργάνωσης και Λειτουργίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Τμήμα Οργάνωσης Τ.Α. Α’ Βαθμού:

Β. Για θέματα που αφορούν την ηλεκτρονική έκδοση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας, στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email): govgrthvrides@mindigital.gr

Γ. Για θέματα που αφορούν την ηλεκτρονική εφαρμογή gov.HUB, στην Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος.

Την παρούσα εγκύκλιο μπορείτε να την αναζητήσετε και στο δικτυακό τόπο του Υπουργείου Εσωτερικών. https://www.ypes.gr/apokentromeni-dioikisi-aytodioikisi/thesmika-themata-organosis-kai-leitourgias-dimon

Ο Αναπληρωτής Υπουργός
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΛΙΒΑΝΙΟΣ